28 August 2012

Ένστολος μοναχισμός

Από τα τέλη του 12ου αιώνα μέχρι και την οριστική πτώση της, η Βυζαντινή αυτοκρατορία αντιμετώπιζε τεράστια προβλήματα οικονομικής και κοινωνικής παρακμής, με χιλιάδες υπηκόους της να ζουν σε συνθήκες απόλυτης πείνας και εξαθλίωσης.

Η ρωμαϊκή στροφή προς τον Χριστιανισμό και η εδραίωση του κατά τον 8ο και 9ο αιώνα μ.Χ., έδωσε τη δυνατότητα στην εκκλησία να διαχειριστεί τεράστιες εκτάσεις γης, εμπορικούς δρόμους, πολύτιμους θησαυρούς και αμέτρητα μεγαλειώδη μοναστήρια σε όλη τη βυζαντινή επικράτεια.

Οι φοροαπαλλαγές και το ειδικό καθεστώς της ημιαυτόνομης λειτουργίας τους, δεν εξασφάλισε στις μονές απλά τους απαραίτητους πόρους για την αξιοπρεπή τους συντήρηση, τη διαβίωση των μοναχών και το ποιμενικό τους έργο, αλλά τους έδωσε τη δυνατότητα να εξαπλώσουν τις οικονομικές και εξουσιαστικές τους δυνάμεις σε ολόκληρη την αυτοκρατορία και, φυσικά, στο παλάτι.

Στην καρδιά του Μεσαίωνα και την απαρχή των Σταυροφοριών και της επιθετικής προώθησης από Δύση, Βορρά και Ανατολή, η αυτοκρατορία έπαψε να διατηρεί κάθε ίχνος κοινωνικής μέριμνας, συνθλίβοντας κυριολεκτικά το σύνολο του πληθυσμού της.

Χιλιάδες άποροι Χριστιανοί ή μη, βρέθηκαν μπροστά σε ένα δεσμευτικό και αιματηρό δίλημμα. Τη βιοποριστική επιλογή ανάμεσα στον υποχρηματοδοτούμενο μισθοφορικό αυτοκρατορικό στρατό και το δρόμο του μοναχισμού.

Στις αμέτρητες Βυζαντινές επαρχίες, ο κόσμος γινόταν μάρτυρας της “παραδεισένιας” ζωής των μοναχών της περιοχής τους. Παραδεισένια, μιας και σε σύγκριση την απόλυτη πείνα, η προοπτική της εξασφάλισης μιας ασφαλούς στέγης και ενός πιάτου ζεστού φαγητού -με την πραγματικότητα στις περισσότερες των περιπτώσεων να ξεπερνά κατά πολύ αυτά τα απλά αγαθά- η επιλογή του μοναχισμού φαινόταν άκρως δελεαστική.

Δεκάδες χιλιάδες πολίτες κατέκλυσαν τα μοναστήρια, τα οποία μετατρέπονταν από απλά κέντρα χριστιανικής ενδοσκόπησης και προσευχής, σε σύγχρονα πολυτελή κάστρα εφάμιλλα εκείνων των μεσαιωνικών ευγενών.

Όλο και περισσότεροι ήταν εκείνοι που μπροστά στη σφετεριστική πολιτική φεουδαρχών και κράτους, υπό την απειλή των λεηλασιών και των επιδρομών από τις ανεξέλεγκτες ορδές που εκμεταλλεύονταν τον διαλυμένο βυζαντινό στρατό, επέλεγαν το δρόμο του μοναχισμού. Τη μοναδική ελπίδα επιβίωσης σε έναν κόσμο που άλλαζε μόνο προς το χειρότερο.

Πολλοί ιστορικοί μελετητές υποστηρίζουν ότι οι τελευταίες μάχες έξω από τα Θεοδοσιανά τείχη βρήκαν το μεγαλύτερο κομμάτι του αξιόμαχου πληθυσμού κλεισμένο στις πανίσχυρες μονές, πολλές από τις οποίες κατάφεραν να εξασφαλίσουν τη συνέχιση της λειτουργίας τους είτε λόγω της οικονομικής τους επιρροής, είτε εξαιτίας του Οθωμανικού φόβου για αναζωπύρωση των Καθολικών χριστιανοαλληλέγγυων ανακλαστικών.

Τη σύγχρονη διέξοδο των βυζαντινών μονών στις μέρες της απόλυτης ανεργίας της νεολαίας, έδειξε η θεαματική άνοδος των βάσεων αστυνομικών και στρατιωτικών σχολών.

Βιώνοντας μια εποχή ολοκληρωτικής ισοπέδωσης οποιουδήποτε είδους προσδοκίας για ανατροπή, εγκαταλειμμένοι από το συναίσθημα της αλληλέγγυας προσπάθειας για ανάκαμψη και δίχως καμία σοβαρή ελπίδα για αλλαγή από το υπάρχον πανίσχυρο πολιτικό και επιχειρηματικό λόμπι με τα μεγάλα ευχολόγια για τις “ελπίδες του μέλλοντος” και το “καλό των νέων γενεών” που στην πράξη βρίσκουν αντίκρισμα μονάχα σε γόνους υμετέρων, είδαν το μονόδρομο της σωτηρίας στην ελληνική παρακμή του 21ου αιώνα. Τη στολή.

Οι απλοί χωρικοί του Βυζαντίου δεν είχαν καμία υποχρέωση να ματώσουν για κάτι που το μόνο που τους προσέφερε ήταν μεγαλύτερο πόνο και περισσότερη φτώχεια. Η πολυτελής παρακμή των τελευταίων δεκαετιών της αυτοκρατορίας, την οποία ο ένας μετά τον άλλο οι βασικοί της οικονομικοί παράγοντες εγκατέλειπαν με τα φορτωμένα πλούτη καράβια τους για τη Δύση, δεν προσέφερε κανένα έρεισμα πίστης και αυτοθυσίας.

Η συμπαθής σε όλους σημερινή νεολαία είδε στο στρατό και την αστυνομία τη μία και μοναδική ελπίδα για εργασιακή σωτηρία. Φτάνει μονάχα να τηρούν ευλαβικά τις προσταγές αφ υψηλών. Ακριβώς όπως τότε πρόσταζε και ο Κύριος, πάντοτε μέσα απ’ τα χείλη του εκάστοτε ηγούμενου.

Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι μπορεί κάποιες από τις μονές να διατήρησαν τα κεκτημένα, αλλά οι περισσότερες εξ αυτών έπεσαν λάφυρο στα χέρια των εξαγριωμένων κατακτητών και πολλών εκ των απογοητευμένων και παραμελημένων για αιώνες υπηκόων, που είδαν στον Μωάμεθ μια τελευταία ελπίδα να αλλάξει η μοίρα τους και συγκρότησαν μερικά από τα πιο αιμοδιψή του τάγματα.

Δεν χρειάζεται πολύ φαντασία για να καταλάβει κάποιος ποια ήταν η μοίρα των μοναχών-λάφυρο...

0 comments:

Post a Comment

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...
UA-24464405-1